Fizikalni pregled dojki

Rak dojke je najčešći zloćudni tumor kod žena. Retko se javlja pre 20. godine života, a najčešći je između 55. i 70. godine života. Ova bolest preti sve većem broju žena, a najveći uzrok je mala informisanost, i neredovni pregledi. Od raka dojke mogu oboleti i muškarci, ali je rak dojke stotinu puta češći kod žena, nego u muškaraca.

Dojka se sastoji od žlezdanog i potpornog tkiva. Žlezdano tkivo čine mlečne žlezde i mlečni kanali, a potporno čine masno i vezivno tkivo. Najveći broj karcinoma dojke javlja se u gornjem spoljnjem kvadrantu i izdancima žlezdanog tkiva usmerenim prema aksili (pazušnoj jami). Zloćudni tumori dojke najčešće su epitelnog porekla. Mogu nastati iz epitela kanalića (90%) ili epitela režnjića (10%), a oba se dele na one koji nisu probili bazalnu membranu (neinfiltrirajući in situ) i na one koji su se probili (infiltrirajući).

Rana menarha (prva menstruacija pre 12. godine) nosi visok relativni rizik od karcinoma u starosnoj grupi od 35-39 godina života.

Menopauza pre 40 godine života fiziloška ili arteficijana (veštačka) ima protektivni značaj za dojku, te se rizik smanjuje za 75%. Kasna menopauza (posle 55. godine) povećava rizik na 1,1 - 1,5.

Fizikalni pregled se mora obaviti pažljivo i sistematično uz obezbeđivanje optimalnih uslova tako da pacijentkinja ne oseća strah ni nelagodnost.

Svaki fizikalni pregled ima 3 koraka.

1. Inspekcija
2. Palpacija
3. Zaključak

Položaj pacijenta pri pregledu može biti sedeći sa rukama na kukovima, sedeći sa rukama iza i iznad glave, ležeći na leđima sa rukama opruženim pored tela i ležeći na leđima sa rukama podignutim iznad i iza glave.

1. Inspekcija (posmatranje) zahteva direktno osvetljenje pri čemu se omogućava uočavanje postojanja eventulanih promena na celoj dojci kao i na areoli i bradavici. Pri pregledu treba obratiti pažnju na postojane kongenitalnih anomalija, postojanje ožiljaka, kao i promena oblika dojki uzrokovanih izbočenjima ili retrakcijama kože. Na koži se može vizuelizovati ekcem, eritem, edem, nabiranje kože.
2. Prilikom palpacije vrhovima prstiju treba pažljivo i nežno palpirati sve kvadrante dojke (gornji spoljašnji, gornji unutrašnji, donji unutrašnji, donji spoljašnji, centralni, kao i aksilarni produžetak). Palpirati treba kružnim pokretima svaku dojku pojedinačno, a zatim obe dojke istovremeno simetrično. Posebno palpirati centralni kvadrant tj. areolu i bradavicu i obratiti pažnju da li ima sekreta koji se cedi spontano ili na pritisak.
   Potom palpirati aksilarne (pazušne) produžetke i aksilu kao i supraklavikularne (nadključne) jame.
3. Zaključak ako se detektuje tumor u dojci opisuje se njegov položaj po kvadrantima dojke, veličina, oblik, konzistencija, bolnost, pokretljivost.
   Potom se pacijentkinja upućuje na dalje dijagnostičke procedure, kao što su UZ dojki ili mamografija.